Integracja sensoryczna jest założeniem, że nasz sposób funkcjonowania na poziomie poznawczym, emocjonalnym, fizjologicznym i społecznym zależy od tego, w jaki sposób nasz układ nerwowy odbiera i porządkuje bodźce docierające do nas przez zmysły.
Zaburzenia integracji sensorycznej możemy usprawniać przez określone działania i ćwiczenia, aby dziecko mogło reagować na otaczający świat w sposób adekwatny pod względem poznawczym, emocjonalnym i społecznym.
Edukacja przez zmysły jest to proponowanie dzieciom sytuacji, w których uczą się przez wszystkie zmysły : smak, powonienie, wzrok, dotyk i słuch. Jest to jak najbardziej wartościowe. Wykorzystując teorię integracji sensorycznej musimy jednak spojrzeć na zmysły w inny sposób. Układ nerwowy odbiera bodźce z trzech systemów: dotykowego, przedsionkowego i propioceptywnego. Każdy z tych układów funkcjonuje w oparciu o określone struktury w układzie nerwowym i mózgu oraz pełni pewne funkcje. Każda z tych funkcji pozwala kształtować się integracji sensorycznej.
System dotykowy jest związany ze skórą, wiąże się on z poczuciem bezpieczeństwa i odpowiada za planowanie ruchu.
System przedsionkowy odpowiada za koordynację ruchów oczu, głowy i ciała, równowagę, odczuwanie grawitacji i koordynację lewej i prawej strony ciała.
System proprioceptywny odbiera bodźce ze stawów i mięśni, ma znaczenie przy kształtowaniu świadomości położenia własnego ciała w przestrzeni, planowaniu celowych ruchów i kształtowaniu świadomości, że ruchy czasem są automatyczne np. wchodzenie po schodach.
Układ nerwowy nie odbiera bodźców w sposób neutralny. Zależy on od indywidualnych czynników i predyspozycji osoby, to w jaki sposób zachowamy się czy jaka emocja w nas powstanie.
W przypadku dzieci, których układ nerwowy jest niedojrzały, można powiedzieć, ze mozg podpowiada im zachowanie lub emocje niezgodna z sytuacją. Są dzieci, które w takiej rzeczywistości funkcjonują cały czas, czyli mają problem z integracją sensoryczną. Ich układy nerwowe kształtują reakcje zbyt mocne lub zbyt słabe niemal cały czas. Na skutek tego funkcjonowanie dziecka jest niewydajne i frustrujące dla niego i innych. Przekłada się to na trudności emocjonalne i społeczne, które powodują problemy w rozwoju poznawczym dziecka.
Przyczynami zaburzeń integracji sensorycznej są związane z biologicznymi podstawami rozwoju, czynnikami prenatalnymi i okołoporodowymi oraz przyczyny cywilizacyjne związane ze stylem życia.
Sygnałem, że dziecko ma trudności z brakiem integracji sensorycznej może być ogólnie pojęta niezdarność. Najlepszym terenem dla rozpoznania zaburzeń integracji sensorycznej dla rodziców i nauczycieli jest plac zabaw i czas swobodnych zabaw dzieci, kiedy można obserwować funkcjonowanie emocjonalne i społeczne dziecka. W przypadku gdy pewne niestandardowe zachowania zaczną mieć charakter utrwalony oraz kiedy dziecko ma trudności w funkcjonowaniu społecznym i emocjonalnym warto wtedy udać się do specjalistów neurologii i psychologii, aby zasięgnąć porady.

Opracowanie Joanna Jelonek

Źródło: Przewodnik Bliżej Przedszkola nr 12.207/2018, pod red. R. Halik, M. Stasińska, M. Majewska, N. Łasocha, A. Czeglik s. 28-31